ตลาดมืดกับการควบคุมราคาน้ำตาลทราย

เมื่อคนทั่วไปนึกถึงตลาดมืด มักจะนึกถึงการขายสินค้าที่ผิดกฎหมาย เช่น ยาเสพติด สิ่งลามก หรือสินค้าหนีภาษี ซึ่งต้องขายกันแบบหลบๆ ซ่อนๆ จะขายแต่ละทีก็ต้องขายในที่ลับตาคน หรือมิฉะนั้นก็กระซิบกระซาบชักชวนผู้ซื้อหน้าละอ่อนให้เข้ามา ซึ่งวิชาเรียกการแลกเปลี่ยนสินค้าเหล่านี้ว่าเศรษฐกิจใต้ดิน หรือ ldquo;underground economicrdquo;

แต่คำว่า ldquo;ตลาดมืดrdquo; หรือ ldquo;black marketrdquo; ในความหมายทางเศรษฐศาสตร์มีความหมายที่ต่างกันโดยสิ้นเชิง แม้จะมีวิธีการซื้อขายแบบหลบๆ ซ่อนๆ ก็ตาม แต่ตลาดมืดคือภาวะที่มีการซื้อขายสินค้าในราคาสูงกว่าที่รัฐกำหนดไว้ การกระทำดังกล่าวถือว่าผิดกฎหมายแม้ว่าตัวสินค้าจะถูกกฎหมายก็ตาม

ตัวการสำคัญที่ทำให้เกิดตลาดมืดก็คือ การที่รัฐตั้งเพดานราคาไว้นั่นเอง เนื่องจากเพดานราคาที่ต่ำกว่าราคาที่ควรจะเป็นซึ่งเป็นราคาที่ทำให้สินค้ามีอยู่ในตลาดพอดี ไม่ล้นหรือขาดตลาด ซึ่งเศรษฐศาสตร์เรียกราคานี้ว่า ldquo;ราคาดุลยภาพrdquo; และการที่ราคาต่ำกว่าราคาที่ควรจะเป็นนี้ทำให้ปริมาณความต้องการซื้อหรือ ldquo;อุปสงค์rdquo; มีมากกว่าปริมาณความต้องการขายหรือ ldquo;อุปทานrdquo; จึงเกิดภาวะสินค้าขาดตลาด และเนื่องจากสินค้ามีอยู่น้อยก็เลยทำให้ผู้ซื้อซึ่งต้องการสินค้านี้แย่งกันซื้อสินค้าจนยอมซื้อสินค้าที่ราคาสูงกว่าที่รัฐกำหนด
ที่สำคัญคือราคาที่ซื้อในตลาดมืดนี้มีราคาสูงกว่าราคาเดิมที่ควรจะเป็นด้วยซ้ำไป จากมุมมองนี้ เป็นไปได้ว่ามาตรการควบคุมราคาที่รัฐหวังดี อยากให้ประชาชนบริโภคของถูกกลับกลายเป็นผลเสียต่อประชาชนเอง