คุณธรรม

ดร.เกรียงศักดิ์ เจริญวงศ์ศักดิ์
นักวิชาการอาวุโส ศูนย์ศึกษาธุรกิจและรัฐบาล มหาวิทยาลัยฮาร์วาร์ด
--------------------------------------------------------------------------------
ขณะเดินย้อนกลับไปในอดีต ผ่านหน้าประวัติศาสตร์การเมืองและสังคมไทยหลายช่วงทศวรรษ เพื่อค้นหาบุคคลผู้นำการเปลี่ยนแปลงภายใต้นิยามของคำว่า ปฏิวัติ ผมไม่ได้พบกับบรรดาทหาร ผู้นำกองทัพที่นำการเปลี่ยนแปลงอย่างมีนัยสำคัญต่อประเทศแต่อย่างใด แต่ได้สะดุดกับชีวิตของปูชนียบุคคลท่านหนึ่ง ซึ่งผมขออนุญาตเรียกว่าเป็น นักปฏิวัติแห่งยุคสมัย ...ท่านอาจารย์ป๋วย อึ๊งภากรณ์ บุคคลที่เราสมควรยกย่องเป็นรัฐบุรุษ และเป็นแบบอย่างที่ปัญญาชนรุ่นหลังควรดำเนินตาม
หากจะกล่าวถึงคำว่า ldquo;Ivy League Sportrdquo; หลายท่านคงนึกถึง กลุ่มมหาวิทยาลัยที่เก่าแก่ของสหรัฐอเมริกา ซึ่งมีกิจกรรมการแข่งขันกีฬาที่ทำในเชิงพาณิชย์ และสามารถสร้างนักกีฬาที่มีชื่อเสียงจำนวนมากให้แก่การกีฬาของประเทศสหรัฐอเมริกา มหาวิทยาลัยฮาร์วาร์ด เป็นหนึ่งในกลุ่มนี้ ที่สนับสนุนให้นักศึกษาลงแข่งขันกีฬาประเภทต่าง ๆ เช่น อเมริกันฟุตบอล บาสเกตบอล ฮอกกี้ ฟันดาบ ฯลฯ นับว่าเป็นการสร้างสีสันบรรยากาศของชีวิตในรั้วมหาวิทยาลัย เป็นการสานสัมพันธ์อันดีระหว่างมหาวิทยาลัย เป็นแหล่งรายได้ และยังเป็นปัจจัยในการดึงดูดนักศึกษาใหม่ได้ด้วย
บทบาทของครูที่สำคัญประการหนึ่ง คือ การผลิตผลงานวิชาการ เพื่อพัฒนาองค์ความรู้ในงานสอน อันจะทำให้มีความรู้ความสามารถและความเชี่ยวชาญในเรื่องที่สอนอย่างแท้จริง และส่งผลต่อความก้าวหน้าในอาชีพ ดังที่กำหนดไว้ใน พ.ร.บ ระเบียบข้าราชการครูและบุคลากรทางการศึกษา พ.ศ.2547 มาตรา 54 การให้ข้าราชการครูและบุคลากรทางการศึกษามีวิทยฐานะใดhellip;ให้คำนึงถึงความประพฤติด้านวินัย คุณธรรมจริยธรรม จรรยาบรรณวิชาชีพ ประสบการณ์ คุณภาพการปฏิบัติงาน ความชำนาญ ความเชี่ยวชาญ ผลงานที่เกิดขึ้นจากการปฏิบัติหน้าที่ในด้านการเรียน การสอน ตามหลักเกณฑ์และวิธีการที่ ก.ค.ศ.กำหนด
ผลจากโครงการวิจัยเรื่อง รูปแบบการสอนที่มีประสิทธิภาพในการพัฒนาผู้เรียนให้มีคุณธรรมจริยธรรม โดยศูนย์ส่งเสริมและพัฒนาพลังแผ่นดินเชิงคุณธรรม ซึ่งผมมีโอกาสเข้าไปเป็นที่ปรึกษาโครงการวิจัยเรื่องนี้ มีข้อค้นพบสำคัญในช่วงที่มีการประชุมแบบเน้นกลุ่มเป้าหมาย การสัมภาษณ์เชิงลึก และเทคนิคเดลฟาย กล่าวโดยสรุปได้ว่า การพัฒนารูปแบบการสอนคุณธรรมจริยธรรมให้เกิดผลนั้น มีหลายปัจจัยที่เกี่ยวข้อง มิได้มีเพียงปัจจัยด้านวิธีการสอนในชั้นเรียนเท่านั้น แต่ยังเกี่ยวข้องกับ การบริหารจัดการของผู้บริหารสถานศึกษา เนื่องด้วยการบริหารจัดการสถานศึกษาจะเกี่ยวข้องกับกา


รายงานการวิจัยเรื่อง รูปแบบการสอนที่มีประสิทธิภาพในการพัฒนาผู้เรียนให้มีคุณธรรมจริยธรรม โดยศูนย์ส่งเสริมและพัฒนาพลังแผ่นดินเชิงคุณธรรม ซึ่งผมมีโอกาสเข้าไปเป็นที่ปรึกษา ได้สรุปตัวแบบที่สามารถนำไปพัฒนารูปแบบการสอนคุณธรรมจริยธรรมในสถานศึกษา โดยตัวแบบนี้มีโครงสร้างหรือองค์ประกอบ 2 ส่วน ส่วนแรกเป็นเป้าหมายสูงสุดคือ การพัฒนารูปแบบการเรียนการสอนคุณธรรม ส่วนที่สองเป็นแนวทางระดับสถานศึกษา ดังนี้

เมื่อไม่นานมานี้มหาวิทยาลัยฮาร์วาร์ดประกาศยกเครื่องหลักสูตรครั้งใหญ่ที่สุดในรอบ 3 ทศวรรษที่ผ่านมา นับตั้งแต่มหาวิทยาลัยพัฒนาหลักสูตรรายวิชาพื้นฐาน (Core Curriculum) ที่ใช้มาตั้งแต่ทศวรรษที่ 1970นับเป็นอีกก้าวหนึ่งของความพยายามปรับหลักสูตรการเรียนการสอนให้ก้าวทันความท้าทายใหม่ในโลกปัจจุบัน

หน้าที่สำคัญของการจัดการศึกษาคือการพัฒนาคนที่เป็นคนเก่ง คนดีและมีความสุข ดังที่กำหนดไว้ในพระราชบัญญัติการศึกษาแห่งชาติพุทธศักราช 2542 แม้ว่าตั้งแต่ปฏิรูปการศึกษาเป็นต้นมา กระทรวงศึกษาธิการ จะให้ความสำคัญกับการพัฒนาจริยธรรมในสถานศึกษา แต่การจัดการเรียนการสอนเพื่อพัฒนาคุณธรรมจริยธรรมในสถานศึกษาที่ผ่านมายังไม่ได้ผลเท่าที่ควร