สื่อยุค ?ทวิลักษณ์ทางอำนาจ?

กรณีบริษัท จีเอ็มเอ็ม แกรมมี่ เข้าซื้อหุ้นมติชน และกรณีการที่องค์การสื่อสารมวลชนแห่งประเทศไทย (อ.ส.ม.ท.) ได้ปลดรายการเมืองไทยรายสัปดาห์ สองเหตุการณ์ที่เกิดขึ้นใกล้ ๆ กันนี้ คงเหมือนกับอีกหลายเหตุการณ์ที่สื่อต้องเผชิญในช่วงหลายปีที่ผ่านมานี้ นั่นคือ การตกอยู่ภายใต้สภาพ ldquo;ทวิลักษณ์ทางอำนาจrdquo; ระหว่าง อำนาจของสื่อมวลชนตามบทบัญญัติในรัฐธรรมนูญ กับ อำนาจของผู้นำองค์กรสื่อที่มักอยู่เหนือสิทธิเสรีภาพของสื่อมวลชน ซึ่งอำนาจหลังนี้จะใหญ่กว่า

การที่เสรีภาพของสื่อมวลชนตกอยู่ภายใต้องค์กร ภายใต้นายทุน ภายใต้โครงสร้างอำนาจใดก็ตาม ย่อมส่งผลทำให้สื่อมวลชนในระดับปัจเจกชนไม่สามารถแสดงออกซึ่งสิทธิเสรีภาพตามที่บัญญัติไว้ในรัฐธรรมนูญได้ ยิ่งหากอำนาจเหล่านี้ขาดสำนึกประชาธิปไตย ขาดอุดมการณ์และจิตสำนึกสื่อมวลชนที่ดีด้วยแล้ว ยิ่งเรียกได้ว่ารัฐธรรมนูญซึ่งถือเป็นกฎหมายสูงสุดของประเทศ กลับไม่ใหญ่กว่ากฎหรือคำสั่งของผู้นำในการสั่งสื่อให้เป็นเครื่องมือทำสิ่งใดตามที่ต้องการก็ได้ หากสื่อในประเทศเรายังตกอยู่ภายใต้สภาพ ทวิลักษณ์ทางอำนาจเช่นนี้ ประเทศนี้คงจะไม่สามารถเรียกได้ว่าเป็นประเทศประชาธิปไตยอีกต่อไป เพราะเมื่อสื่อมวลชนถูกปิดปาก ประชาชนย่อมถูกปิดหูปิดตา และถูกชักนำไปในทางที่มีเพียงบุคคลเพียงกลุ่มเดียวพาเดินไป แต่ในโลกยุคที่กระแสประชาธิปไตย กระแสสิทธิเสรีภาพเบ่งบานเช่นนี้ คงไม่มีมวลชนจำนวนมากหลงผิดเดินตามไปอย่างแน่นอน กลับจะยิ่งส่งผลในทางตรงกันข้ามคือการลุกฮือของมวลชนผู้รักเสรีภาพ จะรวมกลุ่มกันเหนียวแน่นขึ้น และต่อต้านอำนาจทุนเด่นชัดขึ้น

ทางออกในเบื้องต้นผมขอเสนอว่าว่า ทุกภาคส่วนของสังคมควรร่วมกันกดดันให้องค์กรที่ทำงานเกี่ยวกับสื่อทุกแห่ง ประกาศอุดมการณ์ให้ชัดเจนว่า ต้องการเป็นสื่อที่นำเสนอข่าวสารอะไร ประเภทใด สื่อมวลชนในสังกัดมีสิทธิเสรีภาพได้มากน้อยเพียงใด ซึ่งถ้าองค์กรนั้นเป็นเพียงเครื่องมือของนายทุน ของผู้มีอำนาจรัฐ อุดมการณ์ของสื่อนั้นก็ต้องชัดเจนว่า หน่วยงานของตนทำหน้าที่เป็นเพียง ldquo;เครื่องมือrdquo; เท่านั้น มิใช่เป็นกระบอกเสียงให้ประชาชน การทำเช่นนี้ นอกจากให้ประชาชนทราบแล้วว่าแต่ละสื่อมีจุดยืนอย่างไร ยังช่วยให้สื่อมวลชนทุกคนมีทางเลือกเดินที่ถูกต้อง และจะก่อให้เกิดการรวมกลุ่มสื่อที่มีอุดมการณ์ มีเสรีภาพในการเสนอข่าวสารตามเจตนารมณ์รัฐธรรมนูญ

อย่างไรก็ตาม ในระยะต่อไป เราต้องช่วยกันหาข้อสรุปให้ได้ว่า ประเทศนี้อำนาจใดใหญ่กว่ากัน อำนาจตามกฎหมายที่บัญญัติไว้ในรัฐธรรมนูญ หรือ อำนาจของผู้นำองค์กรสื่อ ที่สามารถตัดสินยุติเสรีภาพของสื่อได้ แม้ขัดรัฐธรรมนูญ