วิชาว่าด้วยคุณธรรม แบบอย่างสร้างผู้เรียนมีคุณธรรมคู่ความรู้
สังคมในปัจจุบันมีความซับซ้อนมากขึ้น การสร้างคุณธรรมจริยธรรมให้เกิดขึ้นในหมู่เยาวชนและคนในสังคม จึงเป็นเรื่องที่จำเป็น เนื่องจากการแยกแยะเรื่องความถูกผิด ไม่ได้จำกัดกรอบอยู่เพียงข้อกฎหมาย หรือข้อตกลงทางสังคม บางเรื่องอาจถูกต้องในแง่ของกฎหมาย แต่อาจไม่เหมาะสมในแง่คุณธรรมจริยธรรม อาทิ การเล่นหวยบนดิน การทำแท้งเสรี หรือการุณฆาต ฯลฯ
ด้วยเหตุนี้ การเรียนการสอนวิชาคุณธรรม หรือศาสนา น่าจะมีการพัฒนาเนื้อหา ไปสู่ประเด็นใหม่ ๆ ที่เน้นให้ผู้เรียนสามารถคิด ประยุกต์ใช้หลักการที่ถูกต้อง ท่ามกลางความเปลี่ยนแปลงของสังคมในแต่ละยุคสมัย
ในฮาร์วาร์ดมีการเรียนการสอนคุณธรรม จริยธรรมที่น่าสนใจ กล่าวคือ เป็นการสอนในประเด็นที่สอดคล้องกับโลกยุคใหม่ เน้นให้ผู้เรียนได้ขบคิด เปิดโลกทัศน์ เข้าใจมุมมองของการประยุกต์ใช้คุณธรรม จริยธรรมในการดำเนินชีวิตและการประกอบอาชีพ เห็นได้จาก การบรรจุวิชาเกี่ยวกับคุณธรรม จริยธรรมในทุกระดับการศึกษา
ในระดับปริญญาตรี มีการเรียนการสอนในหมวดการใช้เหตุผลเชิงคุณธรรม (Moral Reasoning) บรรจุไว้ในหลักสูตรรายวิชาพื้นฐาน (Core Curriculum) ที่ทุกคนต้องเลือกเรียน เพื่อทำให้นักศึกษามองเห็นมุมมองด้านศีลธรรมในการดำรงชีวิตประจำวัน ยกตัวอย่างเช่น
วิชาจริยธรรมศาสนาเปรียบเทียบ (Comparative Religious Ethics) ที่ให้ผู้เรียนขยายมุมมองเกี่ยวกับนิยามของคุณธรรม จริยธรรมของแต่ละศาสนา อันนำไปสู่ความเข้าใจถึงความขัดแย้งทางศาสนาที่เป็นสาเหตุของเหตุการณ์ไม่สงบในแต่ละยุคสมัย และนำไปสู่การสร้างความเข้าใจใหม่เพื่อประยุกต์หลักการมาใช้แก้ไขปัญหาที่จะเกิดขึ้นในปัจจุบันและอนาคตต่อไป
วิชาที่ว่าด้วยตัวตน เสรีภาพและการมีชีวิตอยู่ (Self, Freedom, and Existence) มีเนื้อหาที่ให้นักศึกษาได้ขบคิดถึงนิยามของเสรีภาพ ขอบเขตของการมีเสรีภาพในบริบทที่ต้องเกี่ยวข้องกับคนอื่น เพื่อให้นักศึกษามีความเข้าใจขอบเขตและการใช้เสรีภาพที่ถูกต้องเหมาะสม
ในระดับที่สูงกว่าปริญญาตรีพบว่า แต่ละวิทยาลัยได้ประยุกต์หลักการของวิชาคุณธรรมจริยธรรม ให้เข้ากับบริบทของสาขาวิชาชีพนั้น ๆ ยกตัวอย่างเช่น
วิชาภาวะผู้นำและความรับผิดชอบขององค์กรต่อสังคม (Leadership and Corporate Accountability) ในวิทยาลัยบริหารธุรกิจ (Harvard Business School) มี ที่ให้นักศึกษาปริญญาโทในปีแรกได้เรียน เพื่อให้เข้าใจถึงบทบาทของผู้นำองค์กรในแง่ของคุณธรรมจริยธรรมในการประกอบธุรกิจที่พึงมีต่อส่วนรวม รวมถึงมีวิชาต่อเนื่องที่สามารถเรียนเพิ่มได้ในปีที่สอง
วิชาจริยศาสตร์กับนโยบายสุขภาพ (Ethics and Health Policy)และสัมมนาวิชาจริยศาสตร์ เทคโนโลยีชีวภาพและกฎหมาย (Ethics, Biotechnology, and Law: Seminar)ของวิทยาลัยกฎหมาย (Harvard Law School) ซึ่งมีเนื้อหาเพื่อให้ผู้เรียนได้ประยุกต์หลักจริยธรรม วิชาชีพ ตอบคำถามในประเด็นที่สังคมสนใจ และมีความเปราะบางในแง่ของคุณธรรม เช่น คำถามเกี่ยวกับการขายอวัยวะสามารถทำได้หรือไม่ การโคลนนิ่ง การวิจัยสเต็มเซลล์ การตัดต่อทางพันธุกรรม การคัดเลือกยีน และสิทธิการมีชีวิตอยู่ของผู้ป่วย ฯลฯ
ตัวอย่างข้างต้นเป็นเพียงส่วนหนึ่งที่หยิบยกมาเพื่อสะท้อนว่า การเรียนการสอนเรื่องคุณธรรม จริยธรรมนั้น ควรเน้นให้ผู้เรียนสามารถประยุกต์ใช้หลักการในชีวิตจริง และมีหลักคิดที่ถูกต้องเพื่อประยุกต์ใช้ในสถานการณ์อย่างเหาะสม และก้าวทันประเด็นทางจริยธรรมใหม่ ๆ ที่เกิดขึ้นในสังคม
ด้วยเหตุนี้จำเป็นอย่างยิ่งที่ต้องมีการปลูกฝังเรื่องคุณธรรมจริยธรรมตั้งแต่ช่วงวัยเด็กเล็ก และต่อเนื่องในทุกช่วงชีวิต ทั้งในการเรียนการสอนวิชาว่าด้วยคุณธรรมจริยธรรม การบำเพ็ญประโยชน์ การมีจิตสาธารณะ รวมถึงการสอดแทรกประเด็นคุณธรรมจริยธรรมใหม่ ๆ ในการเรียนการสอนทุกวิชา
ที่สำคัญคือ การทำให้ผู้เรียนตระหนักถึงการใช้ความรู้ ความสามารถในทางที่ถูกต้องเหมาะสมในแง่กฎหมาย และความรู้สึกผิดชอบชั่วดี ในที่สุดแล้ว จะเป็นการปลูกฝังให้ผู้เรียนจบออกไปเป็นผู้นำที่มีทั้งความสามารถและมีคุณธรรม ที่จะนำพาสังคมไทยไปสู่การพัฒนาอย่างยั่งยืนได้ต่อไป
เผยแพร่:
สยามรัฐสัปดาห์วิจารณ์
เมื่อ:
2008-01-04