ตลาดแข่งขันเสรีทางเลือกหนึ่งของทีวีเสรี
Competitive market: A way for independent television station.
 

22  ธันวาคม 2549

เรียนมิตรสหายที่เคารพรัก                                   

               หลังจากศาลปกครองได้ตัดสินกรณีไอทีวี สังคมมุ่งประเด็นความสนใจต่อการตัดสินใจของรัฐว่าจะดำเนินการกับไอทีวีต่อไปอย่างไร เพื่อคงเจตนารมณ์ในการจัดตั้งไอทีวีให้เป็นทีวีเสรี โดยข้อเสนอการดำเนินการกับไอทีวีแบ่งเป็น 2 แนวทางหลัก คือการทำให้เป็นทีวีสาธารณะ หรือการให้สัมปทานกับเอกชนรายใหม่

อย่างไรก็ตาม ข้อจำกัดของสื่อสาธารณะคือไม่สามารถเลี้ยงตัวเองได้ แต่ต้องพึ่งพาเงินอุดหนุนจากรัฐ เราจึงไม่อาจรับประกันได้ว่า จะไม่มีการแทรกแซงจากรัฐบาลหรือฝ่ายการเมือง เพราะรัฐบาลอาจแทรกแซงทางอ้อมได้โดยผ่านการจัดสรรงบประมาณ และผ่านการคัดเลือกบุคคลเข้าไปเป็นผู้บริหารสถานีโทรทัศน์ 

ถึงแม้ว่าจะมีความพยายามกำหนดกฎเกณฑ์ต่าง ๆ เพื่อให้ทีวีสาธารณะมีความเสรี แต่ในอดีตองค์กรอิสระจำนวนมากที่มีข้อสงสัยว่าถูกแทรกแซงโดยฝ่ายการเมือง หรือปัญหาการใช้ตัวแทนถือหุ้น (นอมินี) เพื่อหลีกเลี่ยงข้อจำกัดในการถือหุ้น รวมทั้งกรณีการแทรกแซงไอทีวีด้วย

ทางเลือกที่สอง…ทีวีสัมปทาน

ผมเห็นว่า การเปิดประมูลสัมปทานเป็นวิธีที่ตอบโจทย์ของการทำทีวีเสรีได้เกือบครบถ้วน ไม่ว่าจะเป็น การได้ผู้ที่มีศักยภาพในการทำสื่อทีวี การทำสื่อเพื่อสังคม ความสามารถเลี้ยงตัวเองได้ และปราศจากการแทรกแซงจากรัฐ หากกระบวนการประมูลมีความโปร่งใส และมีการกำหนดหลักเกณฑ์ในสัญญาอย่างรัดกุม

อย่างไรก็ตาม การให้สัมปทานไม่อาจทำให้การทำทีวีมีความเป็นเสรีได้จริง เพราะนโยบายการทำสื่อย่อมได้รับอิทธิพลจากนายทุนผู้ที่ได้รับสัมปทานจากรัฐ หรือผู้ที่สนับสนุนเงินทุนแก่สถานีโทรทัศน์

แนวคิดทีวีเสรีจึงไม่ใช่การทำให้ทีวีช่องใดช่องหนึ่งมีความเป็นกลาง เพราะเกิดขึ้นจริงได้ยาก แต่หากเกิดจากการทำให้ช่องทีวีมีจำนวนมาก แม้แต่ละช่องจะไม่มีความเป็นกลาง แต่สังคมจะมีทางเลือกที่หลากหลายในการรับข้อมูลข่าวสาร

-------------------------------